Znacie mój ulubiony sposób na prokrastynację pisania: uwielbiam czytać o tym, jak powinno się pisać. Uwielbiam zbierać (choć zazwyczaj tylko w głowie) cytaty wielkich pisarzy, zaczytuję się we wszelkich poradach i listach '10 rzeczy, na które powinieneś uważać w swoim pisaniu' albo '5 kroków do wspaniałego drugiego draftu' i tym podobnych. W ciągu tych wszystkich moich niepotrzebnych poszukiwań chyba najczęściej powtarzaną wskazówką była zasada 'Show, Don't Tell'. Chodzi o to, żeby podczas tworzenia fikcyjnych postaci nie pisać rzeczy typu "Dawid był honorowy, szlachetny i widać było, że pochodzi z wyższych sfer", tylko pokazać kilka sytuacji, w których ów Dawid czy ktokolwiek inny zachowuje się honorowo i szlachetnie (lub wzdryga się przed niehonorowym/nieszlachetnym zachowaniem), uczynić jego sposób mówienia takim, żeby wiadomym było, że pochodzi z wyższych sfer, i tak dalej. Krótko mówiąc: pokazywać, jaki jest, zamiast to w bezpośredni sposób stwierdzać.

Ale ten post nie będzie o pisaniu, przynajmniej nie w sposób bezpośredni. Będzie o tym, jak ta najważniejsza zasada tworzenia może się odnosić do najważniejszej możliwej historii: do naszej własnej. A żeby sprawę jeszcze trochę bardziej pogmatwać, to zaczniemy od mojego drugiego ulubionego tematu, czyli od samodoskonalenia się.

Generalnie rzecz ujmując, gdy wyznaczamy sobie jakiś cel, u podstaw naszego zachowania mogą leżeć trzy różne motywatory. Pierwszym z nich, najpłytszym i najsłabszym, jest chęć stworzenia jakichś pozorów na swój temat, chęć 'pokazania się' z czymś, po prostu zaimponowania komuś. Na przykład motywatorem do wprowadzenia w życie rygorystycznego planu treningowego mógłby być następujący cel: "chcę zgubić dziesięć kilo, żeby ta Hela z pracy pozieleniała z zazdrości". W przypadku pisania byłoby to "chcę zostać wydanym pisarzem, żeby wrzucić foty mojej książki w Empiku na Facebooka i pomachać wszystkim hejterom przed nosem moim świeżo wydrukowanym dziełem"*. Zresztą celem może być nie tylko wywołanie zazdrości tudzież zawiści, bo takim samym motywatorem mogłaby być chęć wzbudzenia podziwu kolegów, nauczycielu, albo pragnienie zobaczenia wyrazu dumy na twarzy rodziców. Jest jednak element wspólny: tego typu cele biorą swoje źródło na zewnątrz, a nie wewnątrz nas. Robimy coś, bo ktoś inny twierdzi, że powinniśmy, albo że nam się nie uda. Gdyby taka osoba-motywator zmieniła zdanie, albo przestała przejmować się tym, co próbujemy dla niej lub niego osiągnąć, wtedy taki cel zupełnie traci grunt pod stopami.

Warto więc poszukać mocniejszego fundamentu. Drugim, już solidniejszym, jest chęć osiągnięcia osobistego celu, jakiegoś z góry wyznaczonego pułapu. Tutaj cele można sobie oczywiście wyznaczać najróżniejsze. Umieć zrobić sto pompek w jednej serii. Napisać pięćdziesiąt tysięcy słów w ciągu miesiąca. Wstawać rano wcześniej niż o pierwszej po południu. To nie jest złe podejście. W biegu zawsze lepiej jest mieć określoną metę przed sobą, niż tylko szeroki horyzont. Ale czy tego naprawdę pragniemy, wyznaczając sobie tego typu cel? Czy chodzi nam dokładnie o sto pompek? Dlaczego nie dziewięćdziesiąt dziewięć? I co dalej, jak już napisze się pięćdziesiąt tysięcy słów? Tego typu pułap, zawieszona nad nami poprzeczka, której chce się sięgnąć, motywuje, nie zaprzeczam temu, motywuje potężnie, ale gdy już uda nam się tej poprzeczki dosięgnąć, zwycięstwo może okazać się nieprzyjemnie puste w smaku.

By znaleźć najrzetelniejszy motywator, najtrwalszą podstawę do osiągania wyznaczonych celów, tak naprawdę nie trzeba daleko szukać. Nie trzeba patrzeć na zdanie innych ani nawet rzetelnie podliczać, ile to się pompek nie zrobiło i słów nie napisało. Wystarczy tylko spojrzeć na samą nazwę czynności: doskonalenie siebie. Trzecim, najpotężniejszym motywatorem do kultywowania w sobie pozytywnych nawyków, do stawiania sobie wyzwań, do sięgania za każdym razem dalej, jest pragnienie pokazania czegoś o samym sobie. Nie tylko stwierdzenia, ale pokazania tego na przykładach, czyli tak jak w pisaniu: Show, Don't Tell. Tak, żeby w naszej osobistej historii, spisywanej przez niewidzialnego narratora w ciągu całego naszego życia, można było przeczytać nie tylko "jest wysportowany", ale "jest takim rodzajem człowieka, który nigdy nie opuszcza wyznaczonego treningu", nie tylko "jest zdyscyplinowany", ale "jest taką osobą, która zawsze rzetelnie siada do pracy każdego dnia o tej samej godzinie", nie tylko "jest kochającym chłopakiem," ale "jest takim chłopakiem, który każdego dnia przypomina swojej dziewczynie, dlaczego go wybrała". I nie chodzi tu o to, żeby powiedzieć to samo w bardziej rozbudowany sposób. Rzecz w tym, że w narracji życia jest tylko pokazywanie, jest tylko to, co widać. Stwierdzać możemy sobie, co tylko nam się podoba, możemy mówić o sobie prawdy, kłamstwa i kłamstewka – i tak prawdziwość tych stwierdzeń trzeba będzie pokazać na przykładach.

A jeśli to się zrobi, to to jest coś, co zostaje. Koleżanki z pracy mogą nagle zniknąć z naszego życia, ciało może się zestarzeć i ramiona mogą nie być już w stanie udźwignąć nas aż sto razy pod rząd znad podłogi, ale jeśli staniemy się taką osobą, która dba o swoje ciało, i będziemy to wciąż popierać czynami, tak jak w dobrej narracji, to to jest trwałe i prawdziwe. Co więcej, z czasem to wchodzi w nawyk, a potem staje się częścią nas, zmienia nas. A przecież nie można niczego udoskonalić, jednocześnie tego nie zmieniając, prawda?

Oczywiście nie dyskredytuję pozostałych dwóch motywatorów do działania. Każdy z nich doprowadził do powstania i osiągnięcia wielkich rzeczy. Jakiekolwiek by nie było źródło inspiracji, ważne jest, by dało nam kopa w dupę i doprowadziło nas do zakończenia przedsięwzięcia. Ale zgodzicie się chyba, że walka wydaje się o wiele bardziej poważna, o wiele bardziej warta wysiłku, gdy nie chodzi o to, żeby utrzeć nosa pani Heli czy jakimkolwiek hejterom, nie o to, żeby sobie coś odhaczyć na liście zadań czy dopisać do CV, ale o to, żeby można było o sobie powiedzieć coś, cholera, imponującego. Coś dobrego, tak dla odmiany.

(Przyznam się przed Wami szczerze: pisząc powyższe słowa mocno inspirowałem się przeczytanym niedawno postem na blogu niejakiego Jamesa Cleara. Tekst jest po angielsku, ale jeśli nie macie z tym problemu, to gorąco zachęcam do lektury. Nie chcę być tym rodzajem osoby, która nie oddaje należytego uznania tym, którzy na nie zasługują, rozumiecie.)




* miało się takie myśli, a i owszem...